၁။ ။ေဟတုပစၥေယာ- ဟိတ္ (၆)ပါး ျဖစ္၍ ပစၥယုပၸန္ တရားတို႔အား အျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- ပေညာင္ပင္ အစရွိသည္တုိ႔၏ အျမစ္သည္ ထုိသစ္ပင္အား ျမဲျမံခုိင္ခန္႔စြာ တည္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ ( ေလာဘ, ေဒါသ, ေမာဟ, အေလာဘ, အေဒါသ, အေမာဟ,) ဟိတ္(၆)-ပါးသည္ ယွဥ္ဘက္ သမၸယုတ္တရားတုိ႔အား ျမဲျမံခုိင္ခန္႔ေအာင္ အျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေက်းဇူးျပဳသည္ဆုိရာ၌-မျဖစ္ေပၚေသးသည္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစျခင္း၊ ျဖစ္ေပၚျပီးသည္ကုိ တည္ေနေစျခင္း၊ တည္ေနသည္ကုိ တုိးပြားေစျခင္း တုိ႔ပင္တည္း။)
(ေဆာင္ပုဒ္)- ျဖစ္ေစ တည္ေစ တုိးပြားေစ ေခၚေလေက်းဇူးျပဳ။ ။
၂။ ။ အာရမၼဏ ပစၥေယာ- အာရုံေျခာက္ပါး ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဥပမာ)- ၾကိဳးတန္း, ေတာင္ေဝွး အစရွိသည္တုိ႔သည္ မစြမ္းမသန္ေသာသူတုိ႔အား ထုိင္ျခင္း, ထျခင္း, သြားျခင္း, ရပ္ျခင္း ကိစၥတုိ႔ကုိ ျပီးေစသကဲ႔သုိ႔၊ အာရုံသည္ စိတ္, ေစတသိက္တုိ႔အား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ေက်းဇူး ျပဳတတ္ ေသာ တရား။ ။
၃။ ။ အဓိပတိ ပစၥေယာ - အၾကီးအမႈးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ)- စၾကာဝေတးမင္းသည္ အထြဋ္ အထိတ္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာတန္ခုိးျဖင္႔ တပါးေသာ သူတုိ႔၏ ၾကီးေသာ သတၱိကုိ တားျမစ္၍ တုိင္းျပည္ နဳိင္ငံသူ, နဳိင္ငံသား တို႔အား အၾကီးအကဲ အစုိးရေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ (ပစၥယုပၸန္ တရားတုိ႔ အား အၾကီးအမႈးအျဖစ္ျဖင္႔) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၄။ ။ အနႏၲရ ပစၥေယာ။ - အျခားမဲ႔၌ (တဆက္တည္း အၾကားမရွိ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ) စၾကာဝေတး မင္း၏ နတ္ရြာလားျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာအား မင္းအျဖစ္ အဘိက္သိက္ခံျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သို႔ အျခားမဲ႔ အျခားမရွိ(တဆက္- တည္း) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ ။
၅။ ။ သမနႏၲရ ပစၥေယာ- ေကာင္းစြာ အျခားမဲ႔ အျခားမရွိ(တဆက္တည္း အၾကားမရွိ)
ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ) စၾကာဝေတးမင္း၏ အရညဝါသီ ေတာထြက္ေတာ္မူ၍ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာ အား မင္းအျဖစ္ကုိရေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ ေကာင္းစြာ အျခားမဲ႔ အျခားမရွိ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၆။ ။ သဟဇာတ ပစၥေယာ- အတူတကြ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဥပမာ)- ဆီမီးသည္ မီးေတာက္သည္ႏွင္႔ တျပိဳင္နက္ အတူတကြ အလင္းကုိ ျဖစ္ေစသကဲ႔သုိ႔ ထုိ႔အတူ အေၾကာင္း တရားတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာသည္ႏွင္႔ တျပဳိင္နက္ ပစၥယုပၸန္ အက်ဳိးတရားတုိ႔ကုိလည္း တျပဳိင္နက္ အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
၇။ ။ အညမည ပစၥေယာ - အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ)- သစ္သား သုံးခြ ဒုတ္သုံးေခ်ာင္းသည္ အခ်င္းခ်င္း တေခ်ာင္းသည္ တေခ်ာင္းအား ေထာက္ပန္႔ခုိင္ ေစျခင္းငွာ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳ သကဲ႔သုိ႔ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
၈။ ။ နိႆယ ပစၥေယာ။- မွီရာတည္ရာျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား ။ ။
(ဥပမာ) - ေျမၾကီးသည္ သစ္ပင္ အစရွိသည္တုိ႔အား မွီရာ တည္ရာအျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူး ျပဳသကဲ႔သုိ႔ မွီရာတည္ရာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
၉။ ။ ဥပနိႆယ ပစၥေယာ - အားၾကီးေသာ အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ)- မုိးတြင္း သုံးလပတ္လုံး ရြာေသာမုိးၾကီးသည္ ထုိမုိးကုိ မွီကုန္ေသာ သစ္ပင္ သတၲဝါ အစရွိသည္တုိ႔အား (အားၾကီးေသာ အေၾကာင္း အျဖစ္ျဖင္႔) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
၁၀။ ။ပုေရဇာတ ပစၥေယာ- ေရွ ႔၌ျဖစ္ႏွင္႔၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
(ဥပမာ)- ကမၻာဦး၌ ျဖစ္ေသာ ေန လ တုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ ထင္ရွားရွိခုိက္ အလင္းကုိ မွီကုန္ေသာ သတၲဝါ တုိအား ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင္႔၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ (ေရွး၌ျဖစ္ႏွင္႔၍) ေက်းဇူး ျပဳတတ္ေသာ တရား။ ။
၁၁။ ။ပစၧာ ဇာတ ပစၥေယာ- ေနာက္မွ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- လင္းတငယ္တုိ႔၏ အာဟာရ၌ ခ်စ္ျခင္းေစတနာသည္ ေနာက္မွ ျဖစ္၍ ထင္ရွားရွိေသာ ကိုယ္အားေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သို႔ ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။ ။
အရွင္ ဗာကုလ ရဟႏၲာ ေလာင္းလ်ွာသည္ ေမြးခါစ နဳိ႕စုိ႔အရြယ္က သမုဒၵရာအလယ္၌ ေရထဲသုိ႔ က်သြားရာ ေရနစ္၍မေသ၊ ထုိသုိ႔ မေသရျခင္းမွာ ေနာင္အခါ ရဟႏၲာ ျဖစ္မည္႔သတၲိသည္ အရွင္ဗာကုလအား မေသေစရန္ အက်ဳိးျပဳေသာ ေၾကာင္႔တည္း။ ။
၁၂။ ။ အာေသဝန ပစၥေယာ- အဖန္တလဲလဲ မွီဝဲ ထုံအပ္သည္ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- ေရွးေရွး၌ ထုံအပ္ေသာ နံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထုံအပ္ေသာ နံ႔သာအား အဆင္းအနံ႔ လြန္စြာ တုိးပြားခုိင္ျမဲစြာ ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳ သကဲ႔သုိ႔၎ ။ ေရွးေရွးသင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္သည္ ေနာက္ ေနာက္ သင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္အား ေလ႔က်က္ျခင္းငွာ အားရွိ၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔၎ ၊ အဖန္တလဲလဲ မွီဝဲထုံအပ္သည္ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၁၃။ ။ ကမၼ ပစၥေယာ- စီရင္ျခင္း သံဝိဓာန ကိစၥႏွင္႔ မ်ဳိးေစ႔ျဖစ္ေစျခင္း ဗီဇနိဓာန ကိစၥျဖစ္၍ ေက်းဇူး ျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- ေကာင္းစြာ သုိမွီး သိမ္းဆည္းစီရင္အပ္ေသာ မ်ဳိးေစ႔သည္ အညြန္႔ အေညွာက္၏ ျဖစ္ျခင္းငွာ အမူအရာ လုံ႔လ၏ အူဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ မ်ဳိးေစ႔ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၁၄။ ။ ဝိပါက ပစၥေယာ- အက်ဳိးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)-ခ်မ္းေအးေသာေလသည္ ခ်မ္းေအးေသာ အရိပ္၌ ေနေသာသူအား ခ်မ္းျငိမ္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ ကံတုိ႔၏အက်ဳိး အျဖစ္ျဖင္႔ (ျငိမ္သက္သည္ -ျဖစ္၍) အေထာက္ပန္႔ျပဳမႈျဖင္႔ ေက်းဇူး ျပဳ တတ္ေသာ တရား။
၁၅။ ။ အာဟာရ ပစၥေယာ- ေထာက္ပန္႔ ခုိင္ေစတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ) ေထာက္ကန္ေသာ တုိင္ သစ္သည္ အိမ္ေဟာင္းအား ျမဲျမန္ေစျခင္း ငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သို႔ (ေထာက္ပန္႔တတ္) ေဆာင္တတ္ေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳ တတ္ေသာ တရား။
၁၆။ ။ ဣျႏၵိယ ပစၥေယာ- အစုိးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- တနဳိင္ငံ တျပည္ထဲ၌ အသီးသီး ဆုိင္ရာ တာဝန္ကိစၥကုိ ေပးအပ္ ခံရသည္႔ အစုိးရေသာ လက္ေအာက္ခံ မင္းတုိ႔သည္ (အခ်င္းခ်င္း ထုိအစုိးရေသာ သတၱိတုိ႔ကုိ မျမစ္မူ၍) မိမိတုိ႔၏ တာဝန္အရာ၌ အစုိးတရ ပုိင္ပုိင္နဳိင္နဳိင္ ေဆာင္ရြက္ သည္၏ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ အစုိးရသည္၏ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၁၇။ ။ ဈာန ပစၥေယာ - ကပ္၍ စူးစူးစုိက္စုိက္ ရွဳတတ္သည္၏အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ) ေတာင္ဖ်ား သစ္ပင္ဖ်ားသုိ႔တက္၍ ၾကည္႕ေသာသူသည္ အေဝး အနီး အရပ္တုိ႔ကုိ ျမင္ျခင္း ထုိျမင္ျခင္း၌ အလုိရွိေသာသူအား ေက်းဇူးျပဳတတ္သကဲ႔ သုိ႔ ကပ္၍ရွဳတတ္ေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ ေသာ တရား။
၁၈။ မဂၢ ပစၥေယာ- ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- ဤမွာဘက္မွ ထုိမွာဘက္သုိ႔ ကူးေသာသူသည္ ဤမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ႔သုိ႔၎ ထုိမွဘက္မွ ဤမွာဘက္သုိ႔ ကူးလုိေသာသူသည္ ထုိမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ႔သုိ႔၎ ဘဝတခုမွ တခုသုိ႔ ေဆာင္ပုိ႔ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၁၉။ ။ သမၸယုတၱ ပစၥေယာ- ယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- နုိ႔ရည္ ေထာပတ္ ပ်ား သကာ ဟူေသာ စတုမဓူ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း ႏွီးေႏွာ ေရာျပြန္းေသာအားျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ အတူတကြ ယွဥ္ျခင္း ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၂၀။ ။ ဝိပယုတၱ ပစၥေယာ။ မယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)ေျခာက္ပါးေသာ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးေႏွာ ေရာျပြန္းေသာ
အားျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ မႏွီးမေႏွာ မယွဥ္ျခင္းျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၂၁။ ။ အတၳိ ပစၥေယာ- ပစၥဳပၸန္၌ ထင္ရွားရွိဆဲျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဥပမာ)- ဟိမဝႏၲာ ေတာင္မင္းသည္ မိမိကုိ မွီခုိေသာအားျဖင္႔ သစ္ပင္ မ်က္ပင္တုိ႔အား ျပန္႔ပြားေစ ျခင္းငွာ မိမိထင္ရွား ရွိေနျခင္းအားျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ ထင္ရွားရွိေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
၂၂။ ။ နတၳိ ပစၥေယာ- မရွိသည္ျဖစ္၍္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဥပမာ) ညဥ္႔၏ ကင္းျပတ္ျခင္းသည္ ေန႔ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔၎ ဆီမီး၏ ျငိမ္းျခင္းသည္ အမုိက္ေမွာင္ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔၎ မရွိေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၂၃။ ။ ဝိဂတ ပစၥေယာ- ကင္းမဲ႔ခ်ဳပ္ေပ်ာက္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- ေန၏ ဝင္ျခင္းသည္ လေရာင္လင္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ ကင္းခ်ဳပ္သည္၏ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳအပ္ေသာ တရား။
၂၄။ ။ အဝိဂတ ပစၥေယာ-မကင္းသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
(ဥပမာ)- မဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကုိ မွီကုန္ေသာ ငါးမကာရ္း အစရွိသည္ တုိ႔၏ ပီတိ ေသာမနႆ ပြားျခင္းငွာ မိမိ၏ မကင္းေသာ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳသကဲ႔သုိ႔ မကင္းသည္၏ အျဖစ္ျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၂၄ - ပစၥည္း အဓိပၸါယ္ အက်ဥ္း ျပီး၏။
No comments:
Post a Comment
အမွာေတာ္ေလးမ်ား ပါးခဲ႕ၾကပါဦးရွင္ ..